Wetsvoorstel Wtmo bij Eerste Kamer

Op 22 april jl. heeft de Eerste Kamer besloten af te zien van het voornemen om voorlichting te vragen aan de Afdeling Advisering van de Raad van State. Op 27 mei kunnen de fracties in de Eerste Kamer hun inbreng leveren en dan zal ook bekeken worden of er behoefte bestaat aan een deskundigenbijeenkomst.

Goede Doelen Nederland heeft, samen met de koepel- en maatschappelijke organisaties CIO, FIN, NOC*NSF, Vereniging NOV, European Center for Not-for-Profit Law, Human Security Collective, Mensen met een Missie, Netherlands Helsinki Committee, WO=MEN Dutch Gender Platform, PARTOS, Partin en Breed Mensenrechten Overleg (BMO), onze zorgen over het voorstel aangegeven bij de Eerste Kamer.

Wij onderschrijven het belang van een veilige samenleving en een goede bescherming tegen ondermijning van de democratische rechtsstaat. Wij vinden echter dat de huidige wetgeving volstaat. Er is geen bewijs geleverd dat de voorgestelde maatregelen noodzakelijk en effectief zijn in het bereiken van het beoogde doel.

Onze bezwaren

• Ruimte voor maatschappelijk middenveld onder druk: Het bestrijden van ondermijning mag er niet toe leiden dat het functioneren van legitieme maatschappelijke organisaties wordt bemoeilijkt en dat privacygevoelige persoonsgegevens van donateurs onnodig moeten worden vastgelegd en bewaard.
• Geen bewezen noodzaak nieuwe wetgeving: Er ontbreekt een gedegen onderbouwing waarom de bevoegdheden van de betreffende overheidsinstanties op grond van de huidige regelgeving onvoldoende zijn om een (dreigende) ondermijning van de democratische rechtstaat af te wenden en waarom de voorgestelde maatregelen effectief zouden zijn.
• Ontbreken van goede afstemming met (internationale) wetgeving: Wij zijn van mening dat overzicht over en samenhang tussen bestaande en voorgenomen regelgeving ontbreekt.
• Laag drempelbedrag voor hoog risicolanden per AMvB: Het aangenomen amendement Bikker/Bekker (35646) biedt de regering de mogelijkheid om bij AMvB voor hoog risicolanden een lager drempelbedrag dan 15.000 euro vast te stellen. De Afdeling Advisering van de Raad van State heeft hierover al eerder haar bezwaren kenbaar gemaakt.
• Onderbouwing noodzaak en proportionaliteit van de verwerking van gegevens inzake godsdienst en levensbeschouwing ontbreken: De noodzaak en proportionaliteit van de verwerking van gegevens inzake godsdienst en levensbeschouwing door de burgemeester, het Openbaar Ministerie en de grote groep van personen en instanties genoemd in (onderdelen van) artikel 28 a van de Handelsregisterwet 2007 bij een informatieverzoek is onvoldoende duidelijk en onderbouwd.
• Informatieverzoek door burgemeester kan leiden tot (politieke) willekeur: Wij zijn kritisch over de keuze voor de burgemeester als bevoegd gezag om gegevens op te vragen over giften bij maatschappelijke organisaties en niet uitsluitend het openbaar ministerie vanuit diens opsporingsbevoegdheid, vanwege het risico op willekeur en politiek gedreven besluiten.
• Stakingsbevel gebaseerd op vage rechtsnorm en leidt tot rechtsonzekerheid: Het is niet duidelijk waarom het stakingsbevel noodzakelijk is: de bestaande wettelijke bevoegdheden bieden al voldoende soelaas. Bovendien is het stakingsbevel niet proportioneel en niet voldoende voorzienbaar wegens de open norm. De reikwijdte van deze open norm in het wetsvoorstel is te ruim.

Ons standpunt

Onze fundamentele bezwaren tegen het wetsvoorstel, zoals ook aangegeven door de Raad van State en het College voor de Rechten van de Mens, blijven overeind. Aan belangrijke voorwaarden die een inmenging in rechten en vrijheden van maatschappelijke organisaties kunnen rechtvaardigen, zoals de noodzakelijkheid en proportionaliteit wordt niet voldaan. Op belangrijke punten bestaan bovendien onduidelijkheden en onvolkomenheden wat op gespannen voet staat met de voorspelbaarheid, uitvoerbaarheid en rechtszekerheid voor maatschappelijke organisaties.

• Het wetsvoorstel moet opnieuw worden getoetst door de Afdeling Advisering van de Raad van State. Alleen op deze wijze kan zorgvuldig worden beoordeeld of het wetsvoorstel in overeenstemming is met onze constitutionele rechtsorde en de daarin verankerde grondrechten. Ook zorgt dit voor betere juridische toetsing van een wetsvoorstel ‘aan de voorkant’.
• Een deskundigenbijeenkomst achten wij zeer waardevol. Een dergelijke bijeenkomst kan een cruciale rol spelen in het versterken van de kwaliteit van het wetsvoorstel en het waarborgen dat deze goed aansluit bij de behoeften en realiteiten van de samenleving.

Meer informatie over de Wtmo vind je hier.