De bezuiniging door het beperken van de giftenaftrek moet van tafel

De giftenaftrek stimuleert en honoreert de grote inzet van vele betrokken burgers die willen bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. De steun van burgers is hard nodig om bijvoorbeeld de meest kwetsbaren in de samenleving te ondersteunen, noodhulp te kunnen bieden, wetenschappelijk onderzoek naar ernstige ziekten te kunnen financieren of waardevolle natuur en cultuur te behouden.

Het is nog niet duidelijk hoe de aangekondigde bezuiniging zal worden gerealiseerd. Het zou kunnen betekenen dat op termijn bijvoorbeeld de periodieke gift vervalt. We weten dat er gevers zijn die nadrukkelijk kijken naar het netto bedrag dat met een gift is gemoeid. Recent onderzoek onder onze leden heeft uitgewezen dat het aantal periodieke giften en het daarmee gemoeide bedrag al jaren stijgt. Mensen kiezen niet voor niets voor een periodieke gift. Dat doen ze mede omdat een dergelijke gift volledig aftrekbaar is van de inkomstenbelasting. Als er minder belastingvoordeel is, zullen mensen dus minder geven. En juist periodieke giften zijn belangrijk voor goede doelen. Langlopende projecten en onderzoek worden daardoor mogelijk gemaakt.

Het is onbegrijpelijk dat de coalitie bezuinigt op de giftenaftrek en zich daarbij beroept op het onderzoek ‘Geven en nemen’ van SEO Economisch onderzoek, uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Financiën. Dit rapport concludeert dat de giftenaftrek doeltreffend is, omdat het geven stimuleert, maar niet doelmatig is omdat er door de giftenaftrek weinig extra zou worden gegeven. Het rapport gaat echter niet in op de doelmatigheid van de periodieke gift en is in dat opzicht onvolledig. Het rapport noemt het afschaffen van de periodieke gift wel als één van de beleidsopties. Het SEO-onderzoek zegt met betrekking tot de culturele multiplier dat respondenten aangeven hierdoor meer te geven. Dit zal dus ook voor de periodieke gift gelden. Uit eerder onderzoek blijkt bovendien dat 40% van de grote gevers (gemiddeld meer dan 7.000 euro per jaar) in Nederland aangeeft minder te zullen schenken wanneer de giftenaftrek wordt verlaagd. SEO heeft zelf geen grote gevers bevraagd.

Volgens Paul Smeets, een van de onderzoekers betrokken bij het SEO-onderzoek, vandaag in het Nederlands Dagblad, zal het aantal Nederlanders dat geld geeft aan de kerk of goede doelen niet afnemen maar zullen zij wel minder doneren. Op basis van onderzoek naar geefgedrag zullen de giften met minstens 56 miljoen euro per jaar teruglopen. Hij noemt het besluit om de giftenaftrek te beperken ‘kort door de bocht’ omdat alleen naar de kosten is gekeken, niet naar de maatschappelijke opbrengsten. Mensen realiseren zich vaak niet hoe belangrijk goede doelen zijn. Kerken zorgden al voor de armen lang voordat de overheid dat deed. En met steun van goede doelen zijn veel medicijnen ontwikkeld. Dit is echt een dreun. De politiek moet goed nadenken of zij dat wil, aldus Smeets. (bron: artikel ‘Beperking giftenaftrek kost kerken en goede doelen ‘tientallen miljoenen’: ‘Dit is echt een dreun’, Nederlands Dagblad, 23 mei 2024)

In april vorig jaar hebben onder meer CIO (Interkerkelijk Contact in Overheidszaken) en Goede Doelen Nederland onderzoek gedaan naar de negatieve gevolgen van de beperking van de giftenaftrek tot een bedrag van 250.000 euro per huishouden per jaar. Die negatieve gevolgen zijn er en nu wordt er opnieuw een beperking aangekondigd.

We zijn ook zeer verbaasd dat de vier partijen deze afspraak hebben gemaakt. In geen van de verkiezingsprogramma’s werd een beperking van de giftenaftrek genoemd. De recente evaluatie had, omdat de giftenaftrek het hart van het filantropiebeleid van de overheid is, eerst grondig met de sector en het parlement besproken moeten worden. Er zijn bovendien belangrijke kanttekeningen te plaatsen bij de overwegend economische onderzoeksvragen.

Kortgeleden is een tweede Commissie Rinnooy Kan ingesteld die Goede Doelen Nederland en CIO adviseert over de versterking van de giftenaftrek, mede naar aanleiding van het SEO-rapport. Wij gaan ervan uit dat de coalitie nog openstaat voor waardevolle adviezen van deze commissie en zienswijzen van de sector.

Goede Doelen Nederland vindt het van groot belang dat het belastingstelsel de actieve betrokkenheid van burgers bij een betere samenleving stimuleert. Bezuinigen door het beperken van de giftenaftrek betekent minder inkomsten voor goede doelen en dat gaat ten koste van hun waardevolle werk voor de maatschappij.