Goede doelen verdienen goed toezicht

Oprichting sectorbreed platform toezichthouders

Goede doelen liggen onder een sterk maatschappelijk vergrootglas en dat geldt ook voor de toezichthouders. De meerderheid van de interne toezichthouders heeft behoefte aan een kennisplatform voor het uitwisselen van ervaring, zo blijkt uit onderzoek in de sector. Op 26 maart jl. werden de resultaten van dit onderzoek tijdens de bijeenkomst ‘Integer en impactvol toezicht’ gepresenteerd aan toezichthouders en directeuren. De bijeenkomst werd georganiseerd door Goede Doelen Nederland en het Nationaal Register in samenwerking met Van Doorne advocaten, fiscalisten en notarissen.

Publieksvertrouwen is cruciaal voor de goededoelensector, aldus Jan van Berkel, voorzitter van Goede Doelen Nederland. Tijdens de bijeenkomst schetst hij belangrijke thema’s en ontwikkelingen voor de sector, zoals professionalisering, het ‘gezond en hygiënisch’ houden van de sector op het gebied van governance, en een intensivering van de discussie over impact: de resultaten die goede doelen bereiken en de maatschappelijke betekenis daarvan. ‘Impact staat inmiddels hoog op de agenda in alle goededoelenorganisaties’, aldus Van Berkel. ‘De externe toezichthouder stelt er vragen over, het is goed dat interne toezichthouders dat ook doen.’ Vanuit zelfregulering is veel ontwikkeld: niet de slager die zijn eigen vlees keurt, maar een onafhankelijke externe commissie die normen stelt, waarop het CBF vervolgens extern toezicht houdt, bijvoorbeeld op het gebied van transparantie, kwaliteit en integriteit. Anders kan de sector alsnog met allerlei overheidsregulering worden geconfronteerd. Van Berkel pleit ook voor meer interactie tussen toezichthouders van goede doelen en deskundigheidsbevordering. Met een sectorbreed platform willen Goede Doelen Nederland en het Nationaal Register het toezicht een stap verder brengen.

Ook Olaf Smits van Waesberghe, directeur van het Nationaal Register, wijst op de dynamiek in het toezicht. ‘In de afgelopen vijftien jaar hebben we het toezicht sterk zien veranderen, ook bij goededoelenorganisaties. Toezichthouders hebben een emancipatieproces doorgemaakt: van twee handen op één buik met het bestuur naar een zelfstandige rol. Dat emancipatieproces is nog lang niet afgerond.’ Ondertussen draait de wereld door: toezichthouders worden geconfronteerd met ontwikkelingen als de noodzaak tot meervoudige waardecreatie en digitalisering. Juist in een toenemend rolbewustzijn en sterk veranderend speelveld is het goed om als toezichthouders met elkaar in gesprek te gaan en ervaringen uit te wisselen, benadrukt Smits van Waesberghe.

Behoefte aan professionalisering
Een meerderheid van de toezichthouders in de sector zegt behoefte te hebben aan een platform voor kennisuitwisseling. Dit komt naar voren uit het verkennende onderzoek onder 161 toezichthouders van de 176 leden van Goede Doelen Nederland. De vraag naar verdere professionalisering is dus groot, ook bij gerijpte toezichthouders. Bovendien heeft tachtig procent ook ervaring buiten de sector: de toezichtervaring bij een goededoelenorganisatie wordt dus vaak gecombineerd met een andere toezichtfunctie in de semipublieke sector of een commissariaat in het bedrijfsleven, waardoor kruisbestuiving kan plaatsvinden.

Een andere belangrijke uitkomst van het onderzoek: de toezichthouders gebruiken vooral interne bronnen voor hun informatievoorziening, een minderheid raadpleegt externe bronnen. Wat betreft de eigen behoefte aan informatie en professionalisering geeft 38% aan behoefte te hebben aan specifieke opleidingsmogelijkheden voor toezichthouders in de goededoelensector, vooral op het gebied van impact/doelrealisatie en risicomanagement.

Samenwerking
Goede Doelen Nederland en Nationaal Register werken sinds kort samen om tot een platform te komen voor interne toezichthouders bij goede doelen. Een unieke samenwerking waarbij expertise van beide partijen is gebundeld om interne toezichthouders van goede doelen te kunnen ondersteunen. De resultaten van het onderzoek zijn gebundeld in het boekje ‘Blik op het toezicht’, een verkenning onder interne toezichthouders bij goede doelen.